Yayınlar ve Makaleler

İki marka arasında karıştırılma ihtimali olup olmadığı değerlendirilirken göz önünde tutulan hususlardan biri, bu markaların kapsadığı ürünler arasındaki benzerlik derecesidir. Benzerlik arttıkça karıştırılma ihtimali güçlenebilir. Karıştırılma ihtimali yalnızca uyuşmazlık konusu markaların aynı işletmeye ait sanılması halinde ortaya çıkmaz; markaların birbirleri ile ekonomik bağlantı halinde bulunan işletmelere ait olduğu yanılgısı da karıştırılma ihtimali yaratır. İşletmeler arasında ekonomik bağlantının lisans sözleşmesi aracılığıyla da kurulabileceği dikkate alındığında, değerlendirmeye konu olan ürünler bakımından karşılaşılan yaygın lisans uygulamalarının, ürün benzerliği incelemesinde gözetilecek faktörlerden biri olup olmadığı sorusu akla gelir.

Her biri Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenen patent/faydalı model ve tasarım, hak sahibine sağlanan korumanın konusu bakımından birbirinden ayrılır. Patent ile faydalı model teknik buluşlara, tasarım ise ürünlerin görünüm özelliklerine yönelik koruma sağlar. Her ne kadar “teknik işlev” esasen patent ve faydalı model hukuku konusuna girse de ürünlerin teknik bir işleve dayalı olarak ortaya çıkan görünüm özellikleri hem tasarım hem de patent (ve faydalı model) korumasından yararlanabilir. Buna karşın ürünün teknik işlevinin zorunlu kıldığı görünüm özellikleri tasarım korumasından faydalanamaz. Zira patent ve faydalı model mevzuatı ile getirilen koruma şartlarını sağlayamayan teknik özelliklerin, tasarım mevzuatına dayanarak benzer bir tekelci hak elde etmesi kanun koyucunun tercih etmediği bir durumdur.

Türk hukukunda şirketler topluluğu ilk defa 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 195-210. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Çalışmamızda öncelikle çok uluslu şirketler topluluğunda hakim şirket ile bağlı şirket arasındaki sorumluluk davalarına yabancılık unsuru veren kriterler üzerinde durulacak; daha sonra MÖHUK uyarınca bu davalarda hangi devletin hukukunun uygulanacağı ve Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi konuları incelenecektir.

Teknik ve bilimsel nitelikteki fotoğraflar ile estetik değer taşıyan fotoğraflar, sahibinin hususiyetini taşımak kaydıyla Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca “eser” sıfatını kazanır. Fotoğrafın eser olarak nitelendirilebiliyor oluşu, eser sahibinin Kanun ile düzenlenen  manevi ve mali haklardan yararlanabilmesine imkan vermek açısından önem taşır. Manevi ve mali hakların her biri eser sahibinin belirli fiilleri münhasıran yapabilmesi ve üçüncü kişilerin bu fiilleri gerçekleştirmesini yasaklaması yönünde yetkiler içerir. Bir diğer ifadeyle eser sahibi, manevi ve mali haklarını, ilgili maddelerde belirtilen fiilleri gerçekleştirmek hususundaki yetkileri vasıtasıyla kullanır.

Patent, teknik alandaki buluşların etkin bir biçimde korunmasını sağlar. Ancak patent hakkının sağladığı koruma süresinin sınırlı olması ve başvuru için gereken yüksek maliyetler, buluş sahiplerini kimi zaman diğer fikri mülkiyet stratejilerine yönlendirir. Bunlardan en bilineni buluşun ticari sır olarak gizli tutulmasıdır. Buluş sahibinin, patent hakkı talep etmeden buluşunu kamuya açıklaması da bazı durumlarda tercih edilebilir bir stratejidir. “Defensive publishing” olarak adlandırılan bu yöntem her ne kadar buluş sahibinin kendi buluşu üzerinde tekel elde etme hakkına engel de olsa, rakipler tarafından da aynı ya da benzer buluşun patent hakkına konu edilmesini engeller.

Franchise sözleşmesi Türk mevzuatında düzenlenmemiş karma nitelikli sözleşmedir. Sözleşmenin tanımı doktrinde çeşitli şekillerde yapılmıştır. Franchise sözleşmesinde kanundan düzenlenmiş ve düzenlenmemiş birden fazla farklı sözleşmenin unsurlarına rastlanmaktadır. Günümüzde giderek yaygınlaşan franchise sistemi, franchise sözleşmeleri ile kurulmaktadır. Uluslararası ticarette sınırların kaldırılması ile yabancı unsurlu franchise sözleşmelerine oldukça sık rastlanmaktadır.

Yargılama aşamasında taraflardan birinin bu yargılama neticeleninceye kadar telafisi zor ya da imkânsız zararlar görmesini önlemek amacıyla, bir takım tedbirlerin alınması mümkündür Geçici hukuki koruma tedbirleri Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda (HMK) açıkça düzenlenmiş ve çeşitleri ile şartları hükme bağlanmıştır HMK'nın 389 ve devamı maddelerinde yer alan geçici hukuki koruma tedbirleri ihtiyati tedbirler delil tespiti ve diğer hukuki korumaları kapsayan genel bir kavramdır Tahkimde ihtiyati tedbirler konusu iç tahkim bakımından HMK m 414'te milletlerarası tahkim bakımından ise Milletlerarası Tahkim Kanunu (MTK) m 6 da düzenlenmiştir.

Haber, günlük havadislerin toplumu bilgilendirme amacıyla kamuya sunulması faaliyeti olması yanı sıra, basın yayın kuruluşları açısından ekonomik değer taşıyan içeriklerdir. Haberin elde edilmesi, hazırlanması ve kamuya sunulması süreçleri oldukça maliyetlidir. Bu ekonomik yükün altına giren habercinin, haberi üçüncü kişilerce haksız bir şekilde kullanılmasını önlemekte menfaati vardır. Özellikle de bir takım dijital platformların, kendileri içerik üretmeden, başkalarına ait haberleri kullanmalarının yaygınlaşması, haber içeriklerine etkin bir hukuki koruma sağlanmasını zorunlu kılmaktadır. Esasen fikri bir çaba sonucu ortaya çıkan görsel ve dilsel içerikler için en etkin koruma yolu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’dur. 

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na (FSEK) göre bir eseri çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir (m. 22). Çoğaltma, eserin işaret, ses veya görüntü nakil ya da tekrarına yarayan bir araca tespit edilerek insan duyularıyla doğrudan veya dolaylı olarak algılanabilir hale getirilmesidir. Mevcut düzenlemeye göre tespitin sürekli veya geçici olması, çoğaltma hakkı bakımından önem arz etmez. Böylece eser sahiplerine geniş çaplı bir koruma sağlanmıştır. Ancak teknik gereklilikten kaynaklanan geçici çoğaltmaların da çoğaltma hakkı kapsamında yer alması, bilgi toplumunun bazı gereklilikleri ile bağdaşmamaktadır.

Yatırım tahkimi, son yıllarda önemi artan bir yatırım uyuşmazlığı çözümü yöntemidir. Yatırım tahkimiyle yabancı yatırımcılar ile ev sahibi devletler arasında oluşan anlaşmazlıkların hızlı ve tarafsız bir biçimde çözülmesi amaçlanmaktadır. Çalışmamızda Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözüm Merkezinde (ICSID) çözümlendirilen ve yatırım tahkimi açısından önemli bir dava incelenmiştir. Bu dava kimi yazarlar tarafından “dönüm noktası” olarak adlandırılmaktadır. 

Berlin’in en işlek caddelerinden birinde 160-170 km/h sürat ve bir düzine kırmızı ışık ihlali yapılan bir yasadışı araba yarışı sonucu, yarış ile hiçbir ilgisi bulunmayan kişinin can verdiği bir kaza meydana gelmiştir. Bu kaza sonucu yapılan yargılamada Berlin Eyalet Mahkemesi sanıkları kasten adam öldürme suçunun nitelikli halinin olası kastla işlenmesinden birlikte fail olarak sorumlu tutmuş ve buna uygun şekilde cezalandırmış; Alman Federal Yüksek Mahkemesi ise bu kararı sanıkların bilinçli taksirle adam öldürmeden sorumlu tutulmaları gerektiğini belirterek bozmuştur.

Türk Ceza Kanununun 25. maddesinin 1 fıkrasında yer alan 'gerek kendisine ve gerek başkasına şeklindeki ifadeden anlaşılacağı üzere, meşru savunma üçüncü kişi lehine de gerçekleştirilebilir. Ancak bu noktadan hareketle üçüncü kişi lehine meşru savunma ile meşru savunma arasındaki farkın meşru savunmada saldırıya uğrayan hakkın sahibi ile saldırıyı defeden kişilerin aynı, üçüncü kişi lehine meşru savunmada ise farklı kişiler olduğunu belirtmek doğru olmakla beraber eksik bir ifade olacaktır.

Kripto varlıklar günden güne yaygınlığını arttıran sanal varlıklardır. Dünyada -özellikle Türkiye’de- bu denli yaygın olmalarının sebebi çalışmada açıklanmaya çalışılacaktır. Bunun yanı sıra kripto varlıkların ceza hukuku boyutuna ağırlık verilecek ve malvarlığına karşı suçlar arasında yer alan dolandırıcılık suçuyla kesişimi incelenecektir. Kripto varlıkların malvarlığı olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine ilişkin görüşlerin üzerinde durulacaktır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158. maddesinin (f) bendinde yer alan ve nitelikli dolandırıcılık suçuna sebebiyet veren hâlin kripto varlık dolandırıcılığı çerçevesinde değerlendirmesi yapılacaktır.

Ceza Muhakemesi Kanununun 148. maddesinde ifade alma ve sorguda yasak usuller sayılmış; bu tür usullerle elde edilen ifadelerin rıza verilmiş olsa dahi delil olarak kabul edilmeyeceği belirtilmiştir. Söz konusu hükümde sayılan yasak usullerin birçoğunun ne anlama geldiği ve içeriğinin nasıl doldurulması gerektiği kendiliğinden anlaşılmakla birlikte, aynı hususun aldatma için söylenemeyeceği açıktır. Zira maddede geçen aldatma kötü davranma, işkence, ilaç verme, cebir ve tehditte bulunma gibi diğer yasak usullerden farklı olarak insan onurunun mutlak ve açık ihlali olarak değerlendirilmemektedir.

Şahısta hata ve hedefte sapma iki yakın kavram olmakla birlikte, hukuki sonuç bakımından birbirlerinden önemli ölçüde ayrılmaktadırlar. Zira hedefte sapma, şahısta hatadan farklı olarak, failin ceza sorumluluğunun belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Ne var ki bu iki kavramı birbirinden ayıran sınırın ne şekilde belirleneceği, bugüne kadar birçok tartışmayı beraberinde getirmiştir. Çalışmada öncelikle bu noktaya ilişkin görüşler incelenecektir. Ancak bu hususa dair açıklamalar, yanıtlanmaya çalışılacak diğer sorular için yalnızca bir çıkış noktası oluşturacaktır; zira çalışma esas olarak şahısta hata ve hedefte sapmaya ilişkin özel durumları incelemeyi amaçlamaktadır. Buna örnek olarak da, iştirak halinde işlenen suçlarda failin şahısta hataya düşmesinin veya hedefte sapmanın meydana gelmesinin diğer suç ortaklarının ceza sorumluluğuna nasıl etki edeceği verilebilir.

Alman Ceza Usul Kanununun 81a maddesi şüphelinin beden muayenesini ve vücudundan kan örneği alınmasını düzenlemektedir. Şüphelinin vücudundan örnek alınması işlemi, kişilerin vücut bütünlüğüne bir müdahale oluşturduğundan, bu müdahaleye karar vermeye kural olarak hâkim, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcılık ve polis yetkilidir. Ancak trafik suçları söz konusu olduğu zaman, bu düzenlemenin yerinde olup olmadığı tartışmalıdır. Zira şüphelinin alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanıp kullanmadığının belirlenmesi ve böylece ceza kanununda yer alan bazı suç tiplerinin uygulama alanı bulup bulmayacağının tespiti, şüpheliden kan örneğinin derhal alınmasına bağlıdır.